انواع جوش و راه های پیشگیری و درمان آن ها
جوش‌ها یا آکنه‌ها یکی از مشکلات شایع پوستی هستند که می‌توانند در هر سنی و با دلایل مختلف ایجاد شوند. هر نوع جوش مکانیسم و روش درمانی خاص خود را دارد. در ادامه به بررسی انواع رایج جوش‌ها و نحوه درمان آنها می‌پردازیم.
1. جوش‌های سرسیاه و سرسفید (کومدون‌ها)
کومدون‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که فولیکول‌های مو توسط چربی، سلول‌های مرده و باکتری‌ها مسدود شوند. سرسیاه‌ها به دلیل باز بودن سطح فولیکول و اکسیداسیون چربی‌ها به رنگ تیره هستند و سرسفیدها به دلیل بسته بودن سطح، سفید یا زردرنگ می‌باشند.
درمان:
– استفاده از کرم‌های حاوی بنزوئیل پراکسید یا رتینوئیدها مثل آداپالن که باعث باز شدن منافذ و جلوگیری از انسداد جدید می‌شود.
– محصولات غیرکومدوژنیک (بدون مسدود کردن منافذ) کمک‌کننده هستند.
2. جوش‌های التهابی (پاپول‌ها و پوسچول‌ها)
این نوع جوش‌ها هنگامی ایجاد می‌شوند که کومدون‌ها عفونی یا ملتهب شوند. پاپول‌ها برجستگی‌های قرمز و کوچک هستند و پوسچول‌ها حاوی چرک و دارای التهاب بیشتر هستند.
درمان:
– استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا سیستمیک مانند اریترومایسین یا داکسی‌سایکلین برای کاهش باکتری‌ها و التهاب.
– کرم‌های حاوی بنزوئیل پراکسید به منظور جلوگیری از رشد باکتری‌های آکنه.
3. جوش‌های کیستیک و ندولی (عمیق و دردناک)
این جوش‌ها به دلیل انسداد شدید فولیکول‌های مو و عفونت عمیق پوست ایجاد می‌شوند. ندول‌ها برآمدگی‌های بزرگ و سفت هستند و کیست‌ها حاوی چرک می‌باشند.
درمان:
– استفاده از داروهای خوراکی مانند ایزوترتینوئین (برای موارد شدید).
– در برخی موارد، تزریق استروئید به طور مستقیم به ندول‌ها برای کاهش التهاب و تسریع در بهبود موثر است.
4. جوش قارچی (آکنه قارچی یا فولیکولیتیس مالاسزیا)
این نوع جوش‌ها به دلیل رشد بیش از حد قارچ مالاسزیا روی پوست ایجاد می‌شود و معمولاً به صورت برجستگی‌های کوچک و خارش‌دار ظاهر می‌شود. برخلاف آکنه‌های باکتریایی، آکنه قارچی به درمان‌های معمول آکنه پاسخ نمی‌دهد.
درمان:
– استفاده از ضد قارچ‌های موضعی مانند کرم‌های ضد قارچ یا شامپوهای ضد شوره.
– در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به مصرف داروهای خوراکی ضد قارچ باشد.
5. آکنه روزاسه
این نوع از آکنه بیشتر در افراد مسن‌تر رخ می‌دهد و معمولاً با قرمزی مزمن پوست صورت همراه است. برخلاف آکنه‌های معمولی، روزاسه شامل جوش‌های التهابی عمیق نیست و بیشتر به افزایش مویرگ‌ها مربوط است.
درمان:
– استفاده از کرم‌های ضد التهاب مثل مترونیدازول یا آزلائیک اسید.
– در موارد شدید، ممکن است داروهای خوراکی مانند داکسی‌سایکلین تجویز شود.
نکات مهم در مدیریت آکنه
برای مدیریت انواع آکنه و جلوگیری از بدتر شدن آنها، این نکات کلی موثر هستند:
شستشوی منظم صورت: شستن صورت یک تا دو بار در روز با محصولات ضدآکنه مانند بنزوئیل پروکساید، از التهاب و تجمع باکتری‌ها جلوگیری می‌کند.همچنین شستشوبا تکنیک دو مرحله ای برای جلوگیری از تجمع آلودگی،چربی و در نتیجه ایجاد جوش بسیار توصیه می‌شود، همچنین افراد می‌بایست درانتخاب شوینده به نوع پوست خود(چرب،مختلط، خشک) دقت داشته باشند.
از اسکراب و ابزارهای خشن پرهیز کنید:
●تحریک و تشدید التهاب: لایه‌برداری خشن می‌تواند موجب آسیب به سد محافظتی پوست شود و منجر به تشدید التهاب موجود در نواحی مبتلا به آکنه گردد. این تحریک می‌تواند باعث سرخ شدن و حساس‌تر شدن پوست شود.
●گسترش باکتری‌ها: با ایجاد خراش‌های کوچک در سطح پوست، اسکراپ‌ها و ابزارهای خشن ممکن است باکتری‌ها را در نواحی دیگر صورت گسترش دهند، که این باعث افزایش آکنه‌ها یا پخش شدن آنها در قسمت‌های دیگر می‌شود.
●آسیب به سد طبیعی پوست: پوست به‌طور طبیعی دارای سد محافظتی است که از رطوبت محافظت کرده و با عوامل خارجی مقابله می‌کند. لایه‌برداری شدید این سد را تخریب کرده و پوست را بیشتر در معرض عفونت و خشکی قرار می‌دهد.
●ایجاد زخم و اسکار: استفاده مداوم از اسکراپ‌های خشن می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های ریز شود که در نهایت به اسکارهای دائمی تبدیل شوند، به‌ویژه در مواردی که آکنه شدید یا عمیق باشد.
انتخاب محصولات مراقبتی سبک: از مرطوب‌کننده‌ها و کرم‌های ضدآفتاب بدون روغن و غیر کومدوژنیک استفاده کنید. و دقت داشته باشید که محصولاتی متناسب با پوست صورت خود (چرب،مختلط، خشک) مصرف کنید.
تغییر رژیم غذایی: مصرف غذاهای کم قند و چربی می‌تواند به کاهش انواع جوش کمک کند.
غذاهایی که آکنه را تشدید می‌کنند:
●غذاهای با شاخص گلیسمی بالا: خوراکی‌هایی مثل شیرینی‌جات، نان سفید و نوشیدنی‌های شیرین، قند خون را به سرعت بالا می‌برند. این باعث افزایش تولید انسولین شده که هورمون‌ها و غدد چربی پوست را تحریک می‌کند و منجر به بروز آکنه می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که رژیم‌های با شاخص گلیسمی بالا با تشدید آکنه مرتبط هستند.
●لبنیات: برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف شیر، به‌ویژه شیر بدون چربی، با افزایش خطر ابتلا به آکنه همراه است. اعتقاد بر این است که هورمون‌های موجود در شیر ممکن است تولید چربی را افزایش دهند که به مسدود شدن منافذ و بروز آکنه منجر می‌شود.
●چربی‌های اشباع و ترانس: غذاهای سرخ‌کردنی و فرآوری شده با چربی‌های ناسالم می‌توانند باعث التهاب شوند و تولید چربی پوست را تحریک کنند، که در نهایت منجر به بروز آکنه می‌شود.
غذاهایی که به بهبود آکنه کمک می‌کنند:
●غذاهای با شاخص گلیسمی پایین: غذاهایی مثل غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات که به آرامی قند خون را افزایش می‌دهند، می‌توانند التهاب را کاهش دهند و از بروز آکنه جلوگیری کنند.
●اسیدهای چرب امگا-3: این چربی‌های مفید که در ماهی‌های چرب (مثل سالمون) و دانه‌های چیا یافت می‌شوند، خواص ضدالتهابی دارند و می‌توانند به کاهش شدت آکنه کمک کنند.
●زینک: غذاهای غنی از زینک مانند صدف، آجیل و غلات کامل می‌توانند به کاهش التهاب و کاهش تولید چربی کمک کنند. زینک همچنین به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و ممکن است در درمان آکنه مؤثر باشد.
●مواد غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها: میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ مثل توت‌ها و اسفناج سرشار از ویتامین C و سایر آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که از آسیب به سلول‌های پوستی جلوگیری کرده و التهاب را کاهش می‌دهند.
خواب مناسب و ورزش:
خواب کافی: باعث تنظیم هورمون‌های استرس مانند کورتیزول می‌شود. افزایش کورتیزول می‌تواند تولید چربی پوست (سبوم) را افزایش دهد که به ایجاد آکنه منجر می‌شود.
ورزش: باعث بهبود گردش خون و اکسیژن‌رسانی به پوست می‌شود، که به پاکسازی منافذ پوست کمک می‌کند. همچنین با کاهش استرس و بهبود خواب، احتمال بروز آکنه کاهش می‌یابد. بعد از ورزش، شستشوی صورت از تجمع عرق و باکتری جلوگیری می‌کند.
نکته قابل تأمل:
به یاد داشته باشید که نوع دقیق آکنه و درمان مناسب آن باید توسط پزشک تشخیص داده شود. برخی از درمان‌های تخصصی مانند ایزوترتینوئین باید با نظارت پزشک و پس از ارزیابی دقیق استفاده شوند.
در پایان، پوست انسان بازتاب‌دهنده تعاملات پیچیده‌ای میان جسم و ذهن است. مدیریت آکنه، فراتر از مراقبت‌های سطحی، نیازمند توازن هورمونی، بهبود سبک زندگی و توجه به عادات روزانه مثل خواب، تغذیه و ورزش است. همان‌طور که درمان‌های موضعی برای مقابله با عوامل مستقیم آکنه مؤثرند، مدیریت استرس، استراحت کافی و ورزش نقش پنهان ولی قدرتمندی در بهبود کلی سلامت پوست دارند. در نهایت، سفری برای پوست سالم، نیازمند رویکردی جامع و متعادل است؛ جایی که زیبایی درونی و بیرونی به هم پیوند می‌خورند.
